به نقل از «شبستان»

سرداب مقدس، قدمگاه ۳ امام معصوم (ع)

تاریخ انتشار: ۲۶ آبان ۱۳۹۷ | کد خبر: ۲۱۵۶۰۸۶۰

هادی انصاری: شهر سامراء، یکی از ۴ شهر مقدس عراق است. این شهر در ۱۲۴ کیلومتری شمال بغداد و در سمت شرق رودخانه دجله قرار گرفته است.

به گزارش خبرگزاری شبستان به نقل از خبرآنلاین، در سال ۲۲۱ هـ.ق محمدالمعتصم بالله فرزند هارون‌الرشید، پایتخت خلافت را از شهر بغداد به سامراء منتقل ساخت و تا سال ۲۵۶ هـ.ق که پایتخت باز به بغداد منتقل شد هشت خلیفه در این شهر حکمرانی و خلافت نمودند.

بیشتر بخوانید: اخباری که در وبسایت منتشر نمی‌شوند!

سامراء طی مدت سه دهه پایتختی، توسعه فراوانی یافت و تعداد زیادی از کاخ‌ها و تفریح‌گاه‌ها و مساجد در این شهر ساخته شد.

سامرا امروزه به سبب وجود مرقد مطهر دو پیشوای شیعه، امام هادی علیه السلام و امام حسن عسکری علیه السلام، مورد توجه جهان تشیع است. این بقعه که قلب شهر امروزی را تشکیل می‌دهد در دوران زندگانی دو امام علیهماالسلام ،خانه مسکونی آنان بود و پس از شهادت در آنجا دفن شده‌اند. یکی از نکات قابل تأمًل وشگفت آن است که مسجد جامع متوکًل ومناره حلزونی ومنحصر به فرد آن ، بنام ملویًه وکاخهای پیرامون آن که هنگامی ،از مرکزیت وجایگاهی برخوردار بوده است ، هم اکنون بصورت نیمه منهدم وفراموش شده در آمده ، ودر مقابل ، پادگان وعسکرخانه ای که خانه امام هادی ع وسپس امام حسن عسکری ع در میانه آن قرار داشته ومکان تولد امام زمان عج بشمار می آید ودر آن هنگام  ،بصورت تبعیدی از این بزرگان ، محافظت کرده واز تماس آنان با شیعیان جلوگیری می نمودند ، وپس از شهادت امامین عسکریین ع در همین مکان بخاک سپرده شدند ، اکنون به کانون ومرکزیتی از برای تجمع مسلمانان وشیعیان وتمام آزاد أندیشان گردیده ا ست که خود عبرتی تاریخی برای ظالمان تاریخ بشمار می آید!

مهم‌ترین زیارتگاه شهر سامرا ،مرقد مطهر دو امام همام یعنی حضرت علی الهادی علیه السلام و فرزند برومندشان حسن العسکری علیه السلام می‌باشد که دارای حرم و بارگاهی مجلل با گنبدی طلایی است که از دور دست‌، قابل مشاهده است و کنار این گنبد طلایی ،گنبد دیگری قرار دارد که کاشی‌کاری شده است که بر روی سرداب غیبت آن حضرت است و در زیرگنبد مذکور مسجد بزرگی قرار دارد.

در حرم مطهر عسکریین که به صورت شش گوشه ساخته شده است علاوه بر دو امام هادی علیه السلام و امام حسن عسکری علیه السلام نرجس خاتون همسر گرامی امام حسن عسکری علیه السلام و والده مکرمه امام زمان علیه السلام و حکیمه خاتون دختر امام جواد علیه السلام قرار دارند که گنبد طلایی بر روی این ضریح مطهر ودر میانه این فضا قرار گرفته است.

دو امام همام پس از شهادت در منزلشان به خاک سپرده شدند و تا سال‌ها شیعیان برای زیارت به این خانه می‌آمدند. این خانه در کنار مسجدی بود که گویند محل نماز خواندن آن دو امام علیهم‌السلام بود و وقتی که در خانه مذکور بسته بود شیعیان در پشت پنجره خانه تجمع می‌کردند و آن حضرات را زیارت می‌کردند و سپس به مسجد مذکور می‌رفتند و نماز زیارت می‌خواندند و سال‌ها این وضعیت ادامه داشت تا اینکه نخستین شخصی که توفیق یافت  بر قبور مطهر این امامان گنبدی سازد ، ناصرالدوله حمدانی بود که در سال ۳۳۳ هـ.ق گنبدی بر قبر مطهر این امامین ع بنا نمود و این گنبد بارها تجدید بنا و ترمیم گردید تا این که سرانجام در قرن دوازدهم هجری به همت حکمران خوی (احمد دنبلی خوئی، متوفی سال ۱۲۰۰ هـ.ق) و با هزینه هنگفتی،  صحن این دو امام علیهم‌السلام به طوری که امروز موجود است بنا کرده و برای آن روضه، رواق، گنبدی عالی ومناره  ساخت .

در این ساختمان ، برای سرداب مطهر نیز صحن جداگانه‌ای با ایوان و راه و پله‌ای جدا همچنین برای زنان ، دهلیز و سردابی مستقل ساخت.

در سال ۱۲۸۵ هـ.ق ناصرالدین شاه دستور داد تا گنبد حرم مطهر را طلاکاری کنند که این اقدام بر روی گنبد نیز نوشته شده بود . گنبد حرم مطهر عسکریین ،بزرگترین گنبد اماکن مقدس شیعه است. به طوری که محیط آن ۶۸ متر و قطرآن ۲۲ متر و ۴۳ سانتی‌متر می‌باشد و تعداد آجرهای طلای آن بالغ بر هفتاد و دو هزار عدد آجر است. در کنار این گنبد دو گلدسته طلایی قرار دارند که ارتفاع هر کدام از آن‌ها از سطح زمین ۳۶ متر و از سطح بام صحن بالغ بر ۲۵ متر می‌باشد.

پس از دو عملیات انتحاری وحمله به این بارگاه مقدس در سالهای ۱۳۸۴ و ۱۳۸۶ شمسی ، عملیات بازسازی این مکان مقدس از سر گرفته شد وستاد بازسازی اعتاب مقدسه از سویی ، وفعالیت حضرت آیة الله العظمی سیستانی در عهده دار شدن ساخت ضریح وصندوق های خاتم ودرب های زرین این بارگاه ، در قم که به همًت وکوشش حجة الاسلام والمسلمین حاج سید جواد شهرستانی ، داماد ونماینده معظم له در قم وانتقال آن در بهمن کاه سال ۱۳۹۶ شمسی ،  همه وهمه موجب گردید که عظمت وشکوه این بارگاه به طور زیباتر وگسترده تر ، باز گردد.

کار ساخت گنبد حرم در سال ۱۳۸۹ش کلید خورد. این گنبد که با مساحت یک هزار و ۲۰۰ متر مربع ،بزرگترین گنبد در اعتاب مقدسه به شمار می‎آید در تابستان ۱۳۹۱ش با بیش از ۲۳ هزار خشت طلا، طلاکاری شد. این گنبد به گونه ای ساخته شد که در برابر هر حمله احتمالی ، مقاومت داشته وگفتنی است که گنبد وضریح مطهر ، با همان ابعاد نخستین، ساخته شد.

اینجانب این إفتخار را  داشته ام که در تمام مراحل این باز سازی ، از عملیات خاکبرداری ،پس از انهدام ناجوانمردانه این مکان مقدس وإطمینان از سلامت قبور مطهر وساخت پی های این مکان وسپس گنبد وآذین آن وجز اینها از عملیات بازسازی، حضور داشته ودر جریان ریز این اقدامات بتشم وشرف خدمتگزاری داشته باشم.

در زیر گنبد حرم مطهر، ضریح نقره‌ای زیبایی قرار داشت  که ساخته هنرمندان اصفهانی در دهه شصت میلادی بود . درون حرم و قسمت‌هایی از رواق‌ها به طرز زیبایی آینه‌کاری شده و از یادگارهای ملک فیصل اول پادشاه هاشمی عراق بشمار می رفت  و به وسیله ایوانی فراخ و سقف‌دار به صحنی که پیرامون  حرم را فراگرفته راه می‌یافت . داخل صحن شریف ۴۵ ایوان وجود دارد که ۱۶ ایوان سمت غرب و ۹ ایوان سمت جنوب و ۲۰ ایوان سمت شرق قرار گرفته‌اند و یکی از ویژگی‌های این صحن آن است که فاقد حجره می‌باشد.

از آنجا که سرزمین عراق در تابستانها از گرمای شدیدی برخوردار است ، از دیر باز ودر طول قرنهای گذشته ، خانه ها را به گونه ای می ساختند که دارای یک ، یا دو وگاه سه زیر زمین ویا اصطلاحا سرداب داشت ، که این سرداب ها در ارتفاع های متفاوت به پایین تر رفته وهرمقدار که به عمق آن افزوده می گردید ، دمای هوا نیز در آن کاهش می یافت ، به گونه ای که گاه در این سردابها اختلاف درجه حرات با خارج از آن به متجاوز از بیست درجه می رسید.

سرداب مقدس یا سرداب غیبت در سامراء ، زیرزمین خانه امام حسن عسکری(ع) است که در شمال غربی حرم عسکریین در سامرا قرار دارد. این مکان محل زندگی و عبادت امام هادی(ع) و امام عسکری(ع) در روزهای گرم تابستان بوده است. بنابر گزارش‌ها وروایاتی که در دست است ، امام مهدی (عج) نیز در زمان حیات پدر و پس از آن در این مکان دیده شده و علت نام‌گذاری این مکان به سرداب غیبت همین است.

این سرداب در جهت غربی صحن عسکریین(ع) به سمت شمال واقع شده و در طول تاریخ اصلاحات و تعمیرات زیادی در آن انجام گرفته است. همیشه در موقع تعمیر و ترمیم بارگاه عسکریین(ع) ،در ساختمان سرداب نیز تغییرات و اصلاحاتی به عمل آمده است. در گذشته از داخل بارگاه ودر کنار ضریح ومرقد موجود در حرم مطهر و از کنار مرقد حضرت نرجس خاتون راه به سرداب داشت وبا پله هایی بلند ، راه به تین مکان مقدس داشت.

 این سرداب در طول تاریخ ، همواره مورد توجه مردم بوده است که در آن آثار ارزشمندی از منبت‌کاری و کاشی‌کاری و سایر هنرهای معماری به کار رفته است. از جمله این اشیاء، می توان به درب چوبی نفیسی إشاره نمود که از دوران خلافت عباسیان به جای مانده است و از ویژگی‌های هنری و تاریخی ارزشمندی برخوردار است.

بخشهایی از محراب سرداب که قدیمی ترین بخش حرم مطهر امامین عسکریین علیهما السلام به شمار می رود ، در جریان انفجار حرمین عسکریین ع آسیب دیده بود. این بخش دارای چهارچوب چوبی درب منبت کاری شده ومزین به آیاتی از قرآن کریم می باشد ومتعلق به بیش از ۸۰۰ سال پیش می‌باشد، همچنین این بخش دارای انواع کاشی قدیمی که به علت اندازه بزرگ آن هیچ مشابهی در حرمهای مطهر دیگر ندارد. بخش‌هایی از این آثار کمیاب بر اثر انفجار آسیب دیده است وبرخی از قطعات آن مفقود شده است که کارشناسان هنری تلاش می کنند با کپی نقشهای باقیمانده ،اقدام به ساخت نمونه جدید آن ،جهت نصب در این مکان به گونه ای که مطابق با نسخه اصلی آن باشد ، را مجددا ساخته وترمیم کنند .

در گوشه اتاق کوچکی واقع در سرداب، چاهی معروف به «چاه غیبت» وجود دارد که علت این نامگذاری این است که چون عده‌ای از زائران در داخل سرداب، در طول تاریخ ، از حوضی که محل وضوی امام هادی و عسکری علیهم السلام بوده به عنوان تبرک خاک برمی‌داشتند کم کم به چاه غیبت معروف شد. در حالیکه این مکان بر طبق روایات تاریخی ، یا چاه آب مورد استفاده امامان ع بوده ویا همانطور که إشاره گردید ، حوض آبی بوده است که آن بزرگواران برای آب وضو از آن استفاده می کرده اند.

مشهد صاحب الزمان و سرداب غیبت از زیارتگاه‌های مهم سامرا است و در حقیقت ،سرداب بخشی از خانة مسکونی حضرت عسکری علیه السلام بود که در آن به عبادت می‌پرداخت و پس از او محل سکونت امام زمان علیه السلام بوده است. این محل از دیرباز مورد توجه شیعه بوده است و از آنجا که عبادتگاه سه امام بوده، قداست و احترام ویژه‌ای دارد. گفتنی است که به وسیله پله‌هایی می‌توان به زیرزمین رسید.

از آنجا که عملیات بازسازی این بارگاه بصورت گسترده ای در سال ۱۳۸۸ شمسی آغاز گردید ، تصمیم بر این گرفته شد که سرداب مبارک که به سرداب غیبت مشهور است ، گسترده شده وتمام فضای زیر صحن وبخشی از حرم مطهر را در بر گیرد.

بدین ترتیب عملیات آغاز گردید ودر این هنگام از آنجا که قبور مطهر امامین عسکریین علیهم السلام ، در عمق بیش از شش متری مکان ضریح کنونی قرار گرفته است ، تصمیم بر این گرفته شد که از موقعیت بوجود آمده کمال بهره برداری را نموده وعلاوه بر توسعه بخشیدن  بیش از شش هزار متر به سرداب ، وقرار دادن پنجره بر اتاق عبادتگاه سه امام علیهم السلام ع، وقرار دادن چاه آب کهن ویا حوض وضوی این بزرگان ونیز قدمگاههای سه امام معصوم ع ، در کنار آن ، پنجره ای به شکل یک ضلع از ضریح های معمول در حرمها ، در بخشی از این سرداب مقدس که در برابر صورت مبارک امامان مدفون در این مکان است ، قرار داده شود ، که بدین ترتیب فضای سرداب مقدس ، از ویژگی تازه دیگری برخوردار گردد.

این پنجره هم اکنون در ضلع جنوبی سرداب در سمت چپ دالانی که به راه خروج زائران ودر ابتدای بخش بانوان سرداب مقدس قرار گرفته است ، که امید آن می رود ظرف مدت کوتاهی ، این بخش به روی زائران وعاشقان اهل بیت علیهم السلام ، گشوده شود.

 

پایان پیام/42

منبع: شبستان

کلیدواژه: بیرجند شبستان یزد خراسان جنوبي تامین اجتماعی ظهور امام زمان عج امام زمان عج حال خوش خواندن کتاب ارزانی سرداب امام زمان درب سرداب امام زمان عج سامرا

درخواست حذف خبر:

«خبربان» یک خبرخوان هوشمند و خودکار است و این خبر را به‌طور اتوماتیک از وبسایت shabestan.ir دریافت کرده‌است، لذا منبع این خبر، وبسایت «شبستان» بوده و سایت «خبربان» مسئولیتی در قبال محتوای آن ندارد. چنانچه درخواست حذف این خبر را دارید، کد ۲۱۵۶۰۸۶۰ را به همراه موضوع به شماره ۱۰۰۰۱۵۷۰ پیامک فرمایید. لطفاً در صورتی‌که در مورد این خبر، نظر یا سئوالی دارید، با منبع خبر (اینجا) ارتباط برقرار نمایید.

با استناد به ماده ۷۴ قانون تجارت الکترونیک مصوب ۱۳۸۲/۱۰/۱۷ مجلس شورای اسلامی و با عنایت به اینکه سایت «خبربان» مصداق بستر مبادلات الکترونیکی متنی، صوتی و تصویر است، مسئولیت نقض حقوق تصریح شده مولفان در قانون فوق از قبیل تکثیر، اجرا و توزیع و یا هر گونه محتوی خلاف قوانین کشور ایران بر عهده منبع خبر و کاربران است.

خبر بعدی:

حضرت معصومه علیها السلام، الگوی هویت دخترانه در اسلام

اما نکته اصلی این است که سیره اجتماعی حضرت معصومه (س) به عنوان الگوی دختران چگونه است؟

آنچه در تاریخ در مورد زندگی اجتماعی حضرت معصومه(س) آمده است، در غالب سیره سیاسی و فرهنگی-تبلیغی ایشان نمایان است. حضرت معصومه(س) طبق روال هجرت علویان، برای فرار از ظلم و ستم حکومت، و نشر و تبلیغ آیین محمدی(ص)و آشکار کردن چهره نفاق دینی عباسیان و مظلومیت خاندان اهل بیت(ع) و روشن ساختن اذهان جامعه نسبت به امامت و ولایت، هجرت را برگزید.

ولایتمداری

حضرت معصومه(س) با این که خواهر امام رضا(ع)، امام و رهبر زمان خویش بود، با این حال اطاعت بی چون و چرا از دستورات آن امام همام را بر خود واجب می‌دانست. لذا هنگام پیشنهاد دادن حضرت رضا(ع) به خواهر خویش مبنی بر سفر به سوی ایشان، بدون درنگ خواسته امام خویش را اجابت نمود.

هجرت از مدینه به سوی طوس برای بندگی خداوند، ولایت مداری و بصیرت حضرت فاطمه معصومه(س) می‌تواند برای ما انسان‌ها بهترین الگو باشد.

حضرت فاطمه معصومه(س) حق ولایت مداری را در دوران خود ادا کرد. روایاتی که از آن حضرت نقل شده اغلب درباره امامت و ولایت علی ابن ابیطالب(س) است که با اثبات این ولایت، ولایت دیگر امامان معصوم(ع) نیز ثابت می‌شود. آنجا که حضرت معصومه(س) از زبان خانم فاطمه زهرا(س) نقل نموده است که فرمود: «آیا سخن رسول خدا در روز غدیر را فراموش کردید که فرمود: «هر که من مولای اویم علی مولای اوست.» ظلم ستیزی و مقابله با طاغوت زمان خود، هجرت از مدینه به سوی طوس برای بندگی خداوند، ولایت مداری و بصیرت حضرت فاطمه معصومه می تواند برای ما انسان ها بهترین الگو باشد.

تبلیغ دین و روشنگری علمی

حضرت معصومه(س) در زمان امامت برادر بزرگوارشان با نقل احادیث مربوط به ولایت و امامت حضرت علی علیه السلام و جانشینان بر حق ایشان و تبلیغ آیین محمدی افکار عموم را با حقایق الهی روشن کرد.

ایشان از پدر گرامی خویش و اجداد شریف و بزرگان و جمعی از خاندان جلیل القدرش احادیثی نقل کرده که قابل قبول علمای شیعی و سنی است. نمونه‌ای از روایاتی که از حضرت معصومه(س) با سلسله سندهای معتبر و موثق به دست ما رسیده، به شرح ذیل است: حضرت فاطمه زهرا(س) به نقل از رسول خدا(ص) می‌فرماید: «آگاه باشید، هر کس با دوستی آل محمد بمیرد، شهید مرده است.» روایت مزبور به حدیث «فاطمیات» مشهور است. چون جز دو تن از کسانی که در سلسله آن وجود دارند، بقیه «فاطمه» نام دارند.

ایشان از پدر گرامی خویش و اجداد شریف و بزرگان و جمعی از خاندان جلیل القدرش احادیثی نقل کرده که قابل قبول علمای شیعی و سنی است.

هجرت و روشنگری عملی

حضرت معصومه(س) با هجرت خویش، به نشر و تبلیغ آیین محمدی صلی الله علیه و آله و سلم پرداخت و از هر فرصتی استفاده کرد و با نقل احادیث مربوط به ولایت و امامت چهره نفاق دینی عباسیان و مظلومیت خاندان اهل بیت علیهم السلام را آشکار ساخت و اذهان جامعه را نسبت به امامت و ولایت امامان معصوم(ع) روشن کرد و توانست به رسوا کردن حکومت مأمون و تشکیل پایگاه تشیع در عالم و تأسیس مدینه فقه و اجتهاد بپردازد.

با خروج حضرت معصومه(س) و مقابله با مأموران عباسی و مسموم شدن ایشان به دست عمال عباسی، عموم مردم فهمیدند معنای ولایت عهدی چیزی جز یک فریب نبوده است. اگر امام رضا(ع) شخص دوم مملکت است چه طور خواهر گرانقدر ایشان با آن مقام و منزلت معنوی از دیدن برادر خود محروم است و تنها و غریب در بیابان ها مسموم شده و برادرانش مقابل چشمانش به شهادت رسیدند. به یقین این حرکت حساب شده آن حضرت عمق بصیرت و روشن بینی آن حضرت را نشان می دهد. حضرت معصومه(س) به خوبی رسالت خود را انجام داد و به افشاگری و رسوائی حکومت عباسی پرداخت.

حضرت معصومه(س) یکی از شاخص‌ترین الگوهای هویت دخترانه در اسلام است. سیره اجتماعی این بانوی بافضیلت به عنوان یک الگوی به تمام معنا، می‌تواند در جهت شناخت و حفظ هویت دخترانه، سرمشقی باشد برای تمام دخترانی که هدفشان رسیدن به کمال انسانیت است.

آنچه در تاریخ در مورد زندگی اجتماعی حضرت معصومه(س) آمده است، در غالب سیره سیاسی و فرهنگی تبلیغی ایشان نمایان است. ایشان با هجرت خویش، به نشر و تبلیغ آیین محمدی(ص) پرداخت و از هر فرصتی استفاده کرد و با نقل احادیث مربوط به ولایت و امامت چهره نفاق دینی عباسیان و مظلومیت خاندان اهل بیت(ع) را آشکار ساخت و اذهان جامعه را نسبت به امامت و ولایت امامان معصوم(ع) روشن کرد و توانست به رسوا کردن حکومت مأمون و تشکیل پایگاه تشیع در عالم و تأسیس مدینه فقه و اجتهاد بپردازد.

منبع: روزنامه قدس